تکنیک HPLC (کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا ) در سال 1950 میلادی کشف شد و امروزه به عنوان تکنیکی بسیار دقیق و قدرتمند جهت تجزیه کمی مواد دارویی، شیمیایی و تجزیه پروتئینها و اسیدهای نوکلئیک کاربرد دارد. در این روش جداسازی، فاز ساکن و فاز متحرک اغلب هردو مایع می باشند، اگرچه گاهی ممکن است فاز ساکن جامد باشد، فاز متحرک همیشه مایع است.

متداول ترین ماده جامد به کار رفته در HPLC سیلیکاژل و آلومینا می باشد و فاز متحرک به گونه ای انتخاب می گردد که تداخلی در آشکار ساز دستگاه ایجاد نکند. موادی که به عنوان فاز متحرک در دستگاه HPLC کاربرد دارند شامل اتانل و پروپانول با هپتان و یا کلروفرم با هپتان می باشند.  آنچه که باعث جداسازی مواد مختلف در طول ستون کروماتوگرافی می گردد، دو فاکتور مهاجرت مواد در نمونه اصلی با سرعت های متفاوت و پراکندگی مولکولهای هر جزء در طول ستون می باشد.

دستگاه HPLC با مجهز بودن به پمپ می تواند فاز متحرک را با فشار بالا و با سرعت عبور کنترل شده در طول ستون، عبور دهد. جنس ستون های مورد استفاده در HPLC از فولاد ضد زنگ یا شیشه است تا بتوانند فشار حدود 1000 پوند بر اینچ مربع را تحمل نمایند. معمولا طول ستون ها 25-15 سانتی متر و قطر آنها 8-1 سانتی متر می باشد.  جهت آشکار نمودن فاز متحرک (حلال) از آشکارسازهایی با قابلیت جذب نور UV استفاده می گردد. در دستگاه HPLC حلال شستشو باید عاری از گاز باشد، زیرا اکسیژن  موجود در حلال می تواند با فاز متحرک یا ساکن سیستم واکنش دهد و باعث آسیب رساندن به آن گردد بنابراین لازم است که دستگاه به وسایلی مجهز باشد تا توسط شستشو با نیتروژن یا دستگاه Degasser، این حلال را عاری از گاز نماید.

کاربردهای HPLC:

   این روش، یک تکنیک پیشرفته و بسیار موثر برای جداسازی و شناسایی مواد مختلف به ویژه ترکیباتی که به دلایل مختلف با روش های دیگر آزمایشگاهی قابل اندازه گیری نیستند، می باشد. یکی از مهمترین موارد کاربرد HPLC سنجش سطح خونی داروها به منظور تعیین سطح مناسب دارویی در بدن بیمار می باشد (TDM). از دیگر موارد کاربرد HPLC اندازه گیری آمینواسیدهای خونی است که برای بررسی و تشخیص بیماری های متابولیک از جمله بیماری فنیل کتنوری، هموسیستونوری و ... بکار می رود. تشخیص زودهنگام بیماری های متابولیک می تواند از اثرات و عوارض سوء این بیماری ها که گاهی می تواند اثرات مادام العمر باشد جلوگیری نماید.